گازپروم در مقابل شوراي جهاني معماران!
گازپروم در مقابل شوراي جهاني معماران!
جلال‌الدين بهروزي
ايرينا تيتووا-آسوشيتد پرس-۱۳ دي ماه (۱۳۸۵)
سنت پيترزبورگ، از همان روزي كه در سال ۱۷۰۳ ساختنش شروع شد، تا به امروز، همواره كوششي بي‌پروا در معماري بوده‌است. اما، منتقدين، بر اين باورند كه پروژه جديد زيادي بي پروا است!
شركت انحصاري گاز طبيعي روسيه، گازپرومِ خوابيده روي پول، طرح‌هايي براي ساخت آسمانخراشي را اعلام كرده كه بسيار فراتر از جاه‌طلبي‌هاي ولخرجانه تزار پتر كبير كه اين شهر را به عنوان ويترين امپراطوري ساخت مي‌رود.
اين برج پيچدار شيشه‌اي بيش از ۳۱۰ متر ارتفاع خواهد داشت، يعني دو و نيم برابر بيش از بلندترين ساختمان فعلي شهر.
منتقدين آن را المان حجيم بيقواره با خط آسمان غير معمول مي‌دانند. سنت پيترزبورگ، شهري است با خط آسمان نسبتاً پايين در مناطق مسكوني و تجاري، و خط آسمان افقي آن با چند برج و مناره كليسا و بناهاي يادبود نقطه‌گذاري مي‌شود.
«آموسوف» رئيس كميسيون برنامه‌ريزي شهر، برج طراحي شده كه عنوان «چوب ذرت» از طرف منتقدين گرفته، نماد نابودي سنت پيترزبورگ مي‌داند.
او به خبرنگار آسوشيتدپرس مي‌گويد كه «از همان دوره امپراطوري روسيه، ساخت بنايي بلندتر از كاخ زمستاني يا ارميتاژ ممنوع بوده، و همين فرمان تصوير عمومي شهر را ساخته است. ارتفاع كاخ زمستاني و ارميتاژ حدود ۲۵ متر است. البته اين محدوديت ارتفاعي در منطقه‌اي اعمال مي‌شود كه مركز تاريخي شهر است. برج مورد نظر گازپروم، به صورت رسمي در خارج از اين محدوده قرار دارد و درست چسبيده به آن.
دهي زمخت و بزرگ!
هرچند كه درآمدهاي سرشار نفت وگاز و سرمايه‌گذاري‌هاي كلان خارجي در روسيه مسكو را تبديل به كارگاه ساختماني پر زرق‌وبرق دائمي نموده‌است، سنت پيترزبورگ سهم اندكي از تجارت بعد از شوروي را جذب نموده‌است. وكلاي برج جديد مي‌گويند كه اين برج در صورت ساخته شدن، نشان خواهد داد كه سنت پيترزبورگ ديگر شهر دست دومي نيست كه در صندلي پشت سر مسكو بنشيند، شهري كه به اعتقاد برخي از ساكنانش دهي است زمخت و بزرگ!
سنت پيترزبورگ در تابستان گذشته ميزبان سران ثروتمندترين گروه كشورهاي جهان، گروه هشت، بود. بسياري از شركت‌هاي بزرگ روسي هم اعلام نموده‌اند كه دفاتر مركزي خود را از مسكو به سنت پيترزبورگ منتقل خواهند نمود. هرچند كه تاكنون تعداد اندكي به اين حرف عمل كرده‌اند.
خانم «والنتيانا ماتوينكا» شهردار سنت پيترزبورگ معتقد است كه شهر بايد خوشحال باشد كه سومين شركت بزرگ دنيا و بزرگ‌ترين شركت روسي مي‌خواهد دفتر مركزي خود را در اين شهر مستقر كند.
گازپرم مراحل ثبتي انتقال يكي از شاخه‌هاي اصلي خود، «گازپروم نفت»، به سنت پيترزبورگ را شروع كرده‌است. ولي به گفته سخنگوي شركت، هنوز بسيار زود است كه از انتقال كلي شركت به اين شهر سخن گفت. به اعتقاد او در گفتگو با خبرنگار «اكو مسكو» ، «در سنت پيترزبورگ آدم‌هاي محترم زيادي هستند كه مي‌فهمند كه شهر نبايد تبديل به موزه‌اي شود كه با كفش راحتي دورتادور آن را بشود گز كرد.» او يادآور مي‌شود كه برج از ميدان قصر شهر قابل رؤيت نخواهد بود و به حد كافي دورتر از ارميتاژ قرار خواهد داشت.
ولي واقعيت آن است كه برج از تمام قسمت‌هاي شهر ديده خواهد شد. هم از جزيره «واسيليووسكي»، هم از روي پل‌ها و هم از همه جا. برج در سمت راست رود «نوا» ساخته خواهد شد. روبه‌روي مجموعه تاريخي اسمولني، كه با آن گنبد و بدنه‌هاي فيروزه‌اي رنگ و حاشيه سفيدش، يكي از جاذبه‌هاي مهم توريستي شهر است.
در اين طرف، «توني كتل»، معمار مسئول اين پروژه در شركت لندني «آر.ام.جي.ام»، باور دارد كه برج احترام شهر را نگه مي‌دارد، چرا كه ديگر برج و مناره‌هاي شهر را اكو مي‌كند! «مخالفت و انتقادهاي زيادي در مقابل اين پروژه براي سنت پيترزبورگ بيان شده‌است، ولي شما اگر پاريس را در نظر بگيريد كه برج ايفلي دارد با ۳۲۴ متر ارتفاع در قلب تاريخي شهر، موضوع راحت‌تر مي‌شود.
شهروندان سنت پيترزبورگ هم مثل معماران و مقامات شهري‌شان، دو دسته شده‌اند. زن خانه‌دار ۴۵ ساله‌اي كه در نزديكي سايت اين برج زندگي مي‌كند، مي گويد: «آيا باز هم خواهيم توانست اسمولني را پنجره‌هامان ببينيم؟!»
و زن ۳۱ ساله مديري معتقد است كه: «اين البته مسئله سليقه است، ولي من شخصاً مي‌خواهم بدانم سنت پيترزبورگ چرا بايد شهر يادبودها و موزه‌ها بماند؟ فكر مي‌كنم برج‌هاي بلند هم بد نيستند، حداقل براي ما جوان‌ها جذاب‌اند!»
حمایتِ جهانی!
شوراي جهاني معماري از موضع اتحاديه معماران روسيه در برابر ساخت برج «گازپروم سيتي» در سنت پيترزبورگ حمايت مي‌كند.
در تاريخ ۲۷ نوامبر ۲۰۰۶، «يوري گنه دوفسكي»، رئيس اتحاديه معماران روسيه (ا.م.ر.) طي درخواستي، از «گايتن سيو» رئيس شوراي جهاني معماران (ش.ج.م.)، خواستار مخالفت ش.ج.م. با پروژه ساختماني‌اي شد كه به صورت برجي ۳۰۶ متري و با كاربري وسيع اداري تجاري در مركز تاريخي سنت پيترزبورگ ساخته مي‌شود.
گازپروم، علي‌رغم مخالفت معماران روسي، در اوت ۲۰۰۶ مسابقه بين‌المللي براي طراحي اين برج را برگزار نمود. اين پروژه با الزامات جاري شهر سنت پيترزبوگ در تناقض است. شهر كه جزو ميراث فرهنگي جهاني ثبت شده‌است، ملزم به رعايت اصولي است كه از جمله آن‌ها ممنوعيت ساخت بناهاي بالاتر از ۴۸ متر ارتفاع در مركز تاريخي آن است.
علاوه برآن، اين پروژه تضاد آشكار با دو سند مرجع مربوط به منشور حرفه‌اي پذيرفته شده در مجمع عمومي ش.ج.م. دارد:
– منشور ش.ج.م. مبني بر توصيه استانداردهاي بين‌المللي حرفه‌اي
– كد بين‌المللي اخلاق در خدمات مشاوره‌اي.
رئيس ش.ج.م. در نامه‌اي به ولاديمير پوتين، رئيس جمهوري روسيه، با اشاره به اينكه ش.ج.م. به عنوان تنها نهاد داراي اختيار از جانب يونسكو براي نظارت بر روال و رواج اخلاق حرفه‌اي در مسابقات بين‌المللي معماري و طراحي شهري، در ارتباط با اين پروژه از جانب سرمايه‌گذار آن، شركت گازپروم، در جريان قرار نگرفته و در مراحل مسابقه هم حضور و نظارت نداشته‌است، از او مي‌خواهد كه از موضوع ا.م.ر. و نظر موافق ش.ج.م. با آن را مورد حمايت قرار دهد.
گذشته از اين‌ها، ش.ج.م. با رئيس مركز ميراث جهاني يونسكو تماس گرفته‌است تا با يك رشته فعاليت هماهنگ و هم‌گام را با مقامات ذي‌مدخل سامان داد. ملاقات براي ماه ژانويه پيش‌بيني شده‌است. همزمان، سمينار منطقه‌اي در موضوع «منظر تاريخي شهري در اروپاي شرقي و مركزي» توسط مركز ميراث جهاني، در حال تدارك در سنت پيترزبورگ است.
منابع:
روزنامه اعتماد ملي، شماره ۲۸۰، چهارشنبه ۲۷ دي‌ماه ۱۳۸۵، صفحه معماري (ص۹)
کلید واژه:
معماري، سنت پيترزبورگ، گازپروم، ميراث فرهنگي، سيماي شهري
