مدل آلماني زندگي بدون ماشين
مدل آلماني زندگي بدون ماشين
میکائیل انگورانی
ايزابل دو پومر- كريستين ساينس مونيتور- ۳۰ آذرماه.
فرايبورگ، آلمان. الان وقت تعطيل شدن مهدكودك «وائوبان» است در حاشيه «جنگل سياه»، اما نه اتومبيلي سواري‌اي مي‌بيني و ميني‌بوسي براي بردن بچه‌ها. مادرها آمده‌اند با دوچرخه‌هاي پدالي‌شان وكلاه‌ايمني برسر.
خوش آمديد به مشهورترين محله سازگار با محيط زيست و موفق‌ترين تجربه زندگي سبز شهري آلمان. طرح توسعه «وائوبان»- دو هزار خانه در سايت پايگاه سابق نظامي با ده دقيقه دوچرخه‌سواري از قلب فرايبورگ- ايده‌هاي زيادي را به تجربه گذاشته، كه روزگاري به عنوان اكو-فانتزي درحسرتش بوديم و الان در مركز توجه عموم قرارگرفته. با نرخ ۶ دلار بر هر گالن گاز در غالب كشورهاي قاره، «وائوبان» ضرباهنگ شاخصي است درغرب اروپا براي تشويق مردم به وابستگي كمتر به اتومبيل. همين هفته گذشته، درپاريس، به گونه‌اي ديگر و با راه‌اندازي خط ترامواي تمام‌برقي، گام تازه‌اي براي كم كردن آلودگي هوا برداشتند.
«ژان شويرر»، محقق استراليايي، معتقد است كه «وائوبان، توصيه‌اي است به خانواده‌هاي بچه‌دار كه بدون ماشين زندگي كنند. يعني اينكه عوض رفتن به حومه، درشرايطي بهتر، درشهر و بدون آلودگي زندگي كنند.»
در وائبان،۴۷۰۰ نفر زندگي مي‌كنند. کنار مجموعه، توقفگاه مناسبي است كه جاپارك‌هاي آن به مردم واگذار مي‌شود. چهل درصد خانوارهاي اين شهرك جاپارك خريده‌اند، آن‌هم بيشتر براي خاطر مهمانانشان. بدين ترتيب نرخ اتومبيل به نفر در وائبان ۱۵۰ در هزار است درحالي‌كه اين نرخ در كل آلمان ۴۳۰ در هزار و در آمريكا۶۴۰ در هزار مي‌باشد.
وائوبان، كه در جنوب غربي آلمان قرار دارد، موجوديت خود را بيشتر مديون فرايبورگ است. شهري دانشگاهي كه در كشور به عنوان شهر اكولوژيك معروف است.
درسال هاي ۱۹۷۰، پس از جريانات معروف به نيروگاه هسته‌اي و مخالفت مردم با تأسيس آن در اين منطقه، نهايتاً، فرايبورگ با ۲۱۶ هزار نفر جمعيت، در رفتار سفر درون شهري انقلابي راه انداخت. مركز قديمي شهر تبديل به زون پياده شد با نوارهايي براي دوچرخه ونرخ بسيار نازلي براي تراموا و اتوبوس شهري.
تخقيقات زيست‌محيطي هم به كمك اقتصاد شهر و كشور آمد و بزرگترين مركز تحقيقاتي انرژي خورشيدي و مركز تحقيقاتي بين‌المللي انرژي‌هاي جايگزين را در اين شهر تقويت نمود. بدين ترتيب، طبق آمار شهري، سه درصد مشاغل شهر را نصب پانل‌هاي خورشيدي و سامانه‌هاي تصفيه آب تشكيل مي‌دهد.
شگفت آن‌كه، وقتي ارتش فرانسه پايگاه نظامي ۹۴ آكري خود در وائوبان را در ۱۹۹۱ بست، عده‌اي از پيشگامان و روشفكران شهر به فكر افتادند كه شهر تازه‌اي شكل دهند براي خانواده‌هاي جوان. يكي از آنها، كه در آن زمان دانشجوي فيزيك بود، چنين مي‌گويد«ما مي‌خواستيم هر چه بيشتر دراين امر دخيل باشيم. و آنها ما را در اين مشاركت پذيرفتند»
درسال ۱۹۹۸، فرايبورگ زمين را از دولت آلمان خريد و ازطريق شركت مشاور، طرح جامع آن را طراحي نمود. اهداف طرح جامع شامل اهداف اكولوژيك، فرهنگي، اقتصادي و اجتماعي بود با ديد كاهش مصرف انرژي، و خلق هواي پاكيزه‌تر و زيرساخت‌هاي قوي براي خانواده‌هاي جوان. عوض اينكه زمين ها را براي ساخت و ساز به بساز و بفروش‌ها بدهند، آن را به تعاوني‌هاي خصوصي گروه‌هاي خانواده‌هاي جوان واگذاشتند. تا طراحي كنند و بسازند.
يكي از مديران شهر مي‌گويد، شايد براي ما ساده‌تر بود كه كار را واگذار كنيم به شركت‌هايي و انتظار داشته‌باشيم بعد از پنج سال با نقشه‌ها ونمونه‌هاي اجرايي بيايند پيش ما. ولي ما چنين نكرديم.
يك استاد دانشگاه مي‌گويد، اين شهرك نتيجه همكاري و همدلي تمام اجتماع كوچك وائوبان و مهندسان و سياسيون و برنامه‌ريزان بود، بعنوان نمونه تجربي اوليه.
الان رديف خانه‌هاي شخصي‌ساز خوش‌رنگ شده در خيابان‌هايي باريك كه اصلاً مناسب اتومبيل نيستند، سيماي شهر را تشكيل مي‌دهد. چهار مهد كودك وجود دارد، مدرسه والدورف، و تا دلتان بخواهد زمين بازي. و اين چيز خوبي است چون يك سوم جمعيت وائوبان زير ۱۸ سال سن دارند.
هرچه جمعيت آلمان پيرتر مي‌شود و بسته‌تر، برنامه‌ريزان به نمونه‌هاي و ائوبان بيشتر مي‌انديشند. علاوه بر آلمان، در كشورهاي ديگر اروپا نيز نمونه‌هاي مشابه درحال تجربه‌شدن است. ولي هر كدام به روال خود. مثلا در كپنهاگ، نماوگاني از دوچرخه براي استفاده عمومي درست كرده‌اند كه هزينه‌اش را از تبليغي كه روي آنها گذاشته‌اند پرداخته‌اند.
اما تجربه وائوبان تجربه جالبي است. حتي شايد ازاين نظر كه شوراي شهر پيگير آن است. «شويرر» مي‌گويد: «اين تجربه، جامعه، حكومت و بخش خصوصي را در يك بازي مشترك دور هم جمع كرده‌است»
منابع:
روزنامه اعتماد ملی، شماره ۲۶۵، چهارشنبه ۶ دی ۱۳۸۵، صفحه معماری (ص ۹)
کلید واژه:
آلمان، وئوبان، ماشین، شهر سبز، کودک
