قلب تاریخی سمنان – شماره ۳
شماره ۳، چهارشنبه، ۲۲ شهریور ۱۳۹۱ خورشیدی، رایگان
شرکتِ مهندسیِ اردیبهشت مهرازان، دفتر معماری سمنان
شیرینِ مهربانی و دوستی!
سلام،
یکی از معضلات و مشکلاتِ بافت‌های تاریخی در روند ساماندهی، انباشتِ گلایه‌ها و کدورت‌ها بین اهالی و مدیریتِ شهر از یک‌سو، و بین خود اهالی از سوی دیگر است. این ناخشنودی‌ها و دل‌چرکینی‌ها، دلایل متعددی دارد، اما شاید بشود به برخی از موارد اصلی اشاره کرد و راهی برای شستنِ دل‌ها از زنگارِ ناخوشایندِ قهر و بی‌مهری‌ها یافت.
مثلی است قدیمی که «آب اگر راکد بماند می‌گندد». متاسفانه، در طول چند دهه گذشته، زندگی در بافت‌های تاریخی با ارزش ما راکد شده و شادابی خود را از دست داده‌است. این رکود و عدم بالندگی سبب رخوت شده و بسیاری از دل‌نازکی‌ها را به دنبال آورده‌است.
اما چرا زندگی در بافت‌های تاریخی ما به رکود و رخوت کشیده‌شده؟
منطق می‌گوید بافت‌های تاریخی شهرهای ما باید از گران‌ترین و فاخرترین بخش‌های شهرها باشند. چون هم در قلب شهر قرار دارند و هم پیشینه‌ای به صلابت تاریخ دارند. در غالب کشورهای پیشرفته دنیا چنین است. مرکز قدیمی شهرهای پاریس، نیس، رم، مونیخ، هامبورگ، سنت‌پیترزبورگ و صدها شهرِ دیگر جهان از گران‌ترین بخش‌ها هستند. در کشورهای پیرامونی و به اصطلاح جهان‌سوم هم این اتفاق افتاده‌‌است. مراکز تاریخی شهرهای تفلیس، حلبِ سوریه، تونس و ده‌ها نمونه دیگر گواهِ این امر است که قلبِ تاریخی شهرها باید فاخر و اعیان‌نشین باشند. اگر چنین باشد، بینِ خودِ مردم و بین مردم و حکومت این‌قدر دل‌نازکی و کدورت نمی‌تواند باشد.
بافتِ تاریخی سمنان، خوشبختانه هنوز فعال است و تحرک شهری بسیار ارجمندی دارد. اگر الان در بین مردم نامهربانی‌هایی هست، عموما بدین خاطر است که این بافت ارزشمند امکانِ تعالی و رشد در سال‌های اخیر نداشته‌است. آنان که سودای زندگی راحت داشتند اینجا را ترک کرده‌اند. تنها گذاشتنِ بافت تاریخی با مشکلاتِ خود هرگز چاره کار نیست. باید در آبادی و شادابی آن بکوشیم. یکی از نخستین و شیرین‌ترین نتایج این کوشش آن است که مردم باهم دوست و یک‌رنگ می‌شوند. انشاالله.
لذت‌بردن از آسمان پرستاره!
روستای صوفی‌آباد سمنان، که ۲۲ کیلومتر با سمنان فاصله دارد، یکی از میعادگاه‌های عاشقان نجوم و ستاره‌ها است. همه‌ساله، به بهانه‌های مختلف، کنجکاوانِ ستاره‌شناسی و مردم عادی به این نقطه می‌آیند و شبی را به رصد ستاره‌ها در خاطرات خود ثبت می‌کنند. خاطراتِ یکی از این عاشقانِ شگفتی‌های خلقت را، به نقل از وبلاگِ خودِ او، می‌خوانیم:
«حدود ساعت ۹ شب بعد از رسیدن به منطقه مورد نظر و هماهنگی‌های انجام گرفته‌شده، اعضا از اتوبوس پیاده شدند و نماز مغرب و عشا را در مسجد منطقه همراه با مردم محلی اقامه کردند. اندکی استراحت و صرف شام برنامه بعدی بود تا برای یک شب رصدی هیجان‌انگیز آماده شویم. برخورد مردم آن محل با ما واقعا مهربانانه بود و در اینجا بود که معنی مهمان‌نوازی ایرانی‌ها را متوجه شدیم. صوفی‌آباد، نام روستایی در نزدیکی سمنان است که با تهران ۲۲۸ و با سمنان ۲۲ کیلومتر فاصله دارد.
هوای منطقه به دلیل بیابانی‌بودن در روزهای تابستانی بسیار گرم و در شب خنک است. اطراف محلی که ما در آن قرار گرفته‌بودیم، منطقه‌ای بیابانی قرار داشت. زمین همواری را در آن یافتیم و ابزار و وسایل را آن‌جا مستقر کردیم. عده‌ای از افراد که برای اولین بار به رصد می‌آمدند به همراه راهنما مشغول یادگیری اصول اولیه و پایه‌ای رصد شدند. عده‌ای با دوربین دوچشمی و تلسکوپ مشغول فعالیت‌های از پیش تعیین‌شده خود شدند.
گروهی مشغول رسم اجرام سماوی بودند (کشیدن اسکیچ). چند نفری عکاسی از آسمان را در دستور کار خود قرار داده‌بودند و خلاصه هر کس هر طور که صلاح می‌دانست مشغول لذت‌بردن از آسمان پرستاره کویر بود! آموزش صور فلکی، آموزش مختصات سماوی، کار با گردونه آسمان، رصد از پشت تلسکوپ و دوربین دوچشمی، عکاسی، کشیدن اسکیچ، بحث‌های متنوع علمی- نجومی، بحث رویت اهله ماه و … از مواردی بود که در خلال این شب رصدی هیجان‌انگیز انجام شد.
یکی از موارد هیجان انگیز برای اعضا، پیش‌بینی زمان رویت ایستگاه بین‌المللی فضایی در آسمان بود که بسیار مورد توجه قرار گرفت. رویت هلال نازک آخر ماه نیز که قبل از طلوع خورشید طلوع کرده بود و سوژه‌های مناسبی که برای عکاسی داشت، از دیگر لحظات به یادماندنی این سفر علمی بود. بعد از یک شب رصدی خاطره انگیز و صرف صبحانه، دوستان اندکی به طبیعت‌گردی و تماشای پرندگان آن محل مشغول شدند و حدود ساعت ۸ به سمت تهران رهسپار شدیم».
صوفی‌آباد و شیخ علاءالدوله
«صوفی‌آباد نام دهکده‌ای است در ۲۲ کیلومتر جنوب‌غربی سمنان و ۵ کیلومتری ایستگاه راه‌آهن بیابانک، که دارای پانصد نفر سکنه می‌باشد. مذهب مردم این دهکده شیعه اثنی‌عشری، زبان فارسی و سمنانی، آب آن از قناتی تامین می‌شود که به همت و رای معنوی شیخ علاءالدوله سمنانی ظاهر شده‌است و احداث این دهکده در اثر ایجاد همان قنات بوده‌است.
شغل مردان این دهکده زراعت غلات، پنبه، تنباکو، خربزه و هندوانه است. صنایع دستی زنان دهکده کرباس‌بافی است. اثار ساختمان خانقاه آرامگاه شیخ علاءالدوله سمنانی در این دهکده موجود می‌باشد.
در دیوان کامل اشعار شیخ علاءالدوله چند قطعه شعر ثبت گردیده که آن عارف بزرگوار به مناسبت احداث چشمه یا قنات صوفی‌آباد و در وصفِ خود روستا سروده‌است.
آب آن جاری و صوفی باد برخوردار از آن/
تا جهان آباد باشد، آن بنا آباد باد
وقف کردم حاصلش بر صوفیان و ذاکران؟
تا دل صوفی شود صافی و زین انشاد شاد
( برگرفته از کتابِ بررسی آثار و احوالِ عربیِ شیخ علاءالدوله سمنانی، نوشته محمدرضا جدیدی، انتشارات حبله‌رود، چاپ اول ۱۳۸۹، صص ۷۶ و ۷۷)
از دفتر خاطراتِ بافت
بسمه‌تعالی
ضمنِ تبریکِ عیدِ نوروز، و تشکر از زحماتِ عزیزان‌مان در شهرداری و سازمان نوسازی (و بهسازی شهر) سمنان، انشاالله، این خدماتِ ارزشمند به یادگار بماند. مدیریتِ معنوی و تاریخی شهر در گرو افکارِ بلندِ هنرمندان اسلامی است. برای حفظ و ماندگاری بافتِ قدیم و انشاالله در کنارِ امام‌زاده یحیی (ع) که یادمان معنوی شهر است، ساماندهی مرکز شهر به خوبی انجام گیرد. با تشکر مجدد،
۲۷/۱۲/۹۰ سعدالدین
بسمه‌تعالی
با سلام و خسته نباشید، این‌جانب عباس حسین‌پورنیا، با طرحِ جامعی که در پیش‌ِ رو هست، موافقتِ خود را که ساکنِ کوچه بلند هستم، اعلام می‌دارم و از شرکت‌هایی که در این مورد کار و تلاش می‌نمایند، کمالِ تشکر را دارم.
حسین‌پور نیا ۲۷/۱۲/۹۰
فرزندانِ بافت
بچه‌های بافت شروع کرده‌اند! شروع کرده‌اند باهم‌بودن و لذت‌بردن از دوستی را. باهم روی پله‌های دمِ خانه‌شان می‌نشینند و نقاشی می‌کنند. از فوتبال حرف می‌زنند و از خاطرات و شیطونی‌های مدرسه می‌گویند.
این علی‌رضا است. کلاس سوم دبستان صادقیه؛ باهوش و با ادب. از دوستانش شنیده‌بود که می‌خواهیم بچه‌ها را دور هم جمع کنیم و برایشان نمایشگاه نقاشی بگذاریم. حتی شنیده‌بود که می‌خواهیم مسابقه بگذاریم و به نقاشی‌های خوب جایزه بدهیم.
دارد تمرین می‌کند. زمین فوتبال کشیده‌است. می‌گوید «اینجا زمینِ بازی نداریم. زمین فوتبالِ واقعی و بزرگ که نه، ولی زمینِ کوچک که باید داشته‌باشیم». علی‌رضا خواسته دیگری هم دارد. «محله باید باغ و باغچه‌ای داشته‌باشد، پارکی یا فضای سبزی! اینجا همه‌ش خانه و دیوار و آسفالت و خاک است. همین!». یادمان رفت بپرسیم وقتی بزرگ شد می‌خواهد چه‌کاره باشد. فعلا که سرش گرم درس‌خواند و آموختن است. علی‌رضا خودش انسانِ تمیز و مرتبی است و می‌خواهد کوچه و محله‌اش هم همیشه تمیز و پاکیزه باشد. می‌پرسیم برای این‌که محله تمیز و مرتب باشد، تو چه می‌توانی بکنی؟ مکثی می‌کند و می‌رود تو فکر! عزیز ما است علی‌رضا!
پرسه در کوچه‌های تاریخ
سمیرا کاظم‌پور: داشتم عکس می‌گرفتم که یک مادر به همراه سه بچه‌اش که یکی را بغل کرده‌بود و یک دختر و پسر با شیطنت دور و برش می‌چرخیدند و همراهی‌اش می‌کردند. از روبروم رد شدند، اما بعد از چند قدم برگشتند و پرسیدند: «از چی داری عکس می گیری؟»
آرام و راحت جواب دادم «از دیوارها و جداره‌های این کوچه، می‌خواهیم اینجا را قشنگ کنیم. . . نو و آباد کنیم . . .». پسربچه فوری پرسید «همه را خراب می‌کنید؟». حرفش خیلی جدی و کاملا صمیمانه بود. انگار نگرانِ کوچه است. پاسخ داد «نه!!! ما نمی‌خواهیم چیزی را خراب کنیم!! همه چیز را نگه می‌داریم!» با تعجب و شیطنتی خاص به خرابه تازه ویران‌شده پشت سرم اشاره کرد و گفت: «پس چرا این را خراب کردید؟!»! دیگر چیزی نگفتم….
می‌دانید؟
در استان سمنان بجز دانشگاه‌هاي غير انتفاعي ، انواع دانشگاه‌ها از تکاپوي کافي برخوردارند.
مراکز آموزش عالي در شهرستان دامغان: دانشگاه علوم پايه دامغان؛ مرکز آموزش عالي – علمي کاربردي رسول اکرم(ص) ؛ دانشگاه پيام نور مرکز دامغان ؛ آموزشکده کشاورزي پسران امير آباد دامغان؛ دانشگاه آزاد اسلامي واحد دامغان
مراکز آموزش عالي در شهرستان سمنان:
دانشگاه سمنان؛ دانشگاه علوم پزشکي استان سمنان؛ مرکز آموزشی مديريت آموزش و پژوهش؛ مرکز تربيت معلم شهيد رجايي سمنان؛ آموزشکده فني پسران سمنان؛ آموزشکده فني و حرفه‌اي دختران نرجس سمنان؛ دانشکده کویرشناسی؛ مرکز آموزش جهاد کشاورزي سمنان؛ دانشگاه پيام نور مر کز سمنان؛ مرکز آموزش علمي- کاربردي جهاد دانشگاهي استان سمنان؛ دانشگاه آزاد اسلامي واحد سمنان؛ دانشگاه آزاد اسلامي واحد مهديشهر.
مراکز آموزش عالي در شهرستان شهرستان شاهرود:
دانشگاه صنعتي شاهرود؛ دانشگاه علوم پزشکي شاهرود؛ دانشکده علوم قرآني شاهرود؛ آموزشکده فني و حرفه‌اي دختران شاهرود؛ مرکز آموزش علمي- کاربردي البرز شرقي شاهرود؛ مرکز آموزش علمي- کاربردي واحد شاهرود؛ دانشگاه آزاد اسلامي واحد شاهرود
مراکز آموزش عالي در شهرستان گرمسار
دانشگاه پيام نور مرکز گرمسار؛ دانشگاه آزاد اسلامي واحدگرمسار؛
***
والسلام. به امانِ خدا، تا دیدار و گفتارِ بعد!
