در آلمان، روستاها شروع به توليد برق خود ميکنند!
معماري و توسعه پايدار
در آلمان، روستاها شروع به توليد برق خود ميکنند!
برن وارد يانتسينگ
مترجم:
جلالالدين بهروزي
تعدادي از روستاهاي آلمان، هم اکنون نيازهاي گرمايشي خود را با استفاده از انرژي ارگانيک (بايو انرژي) تأمين ميکنند. روستاهاي زيادي هستند که ميخواهند شبکه خودکفاي تأمين انرژي داشته باشند.
«رالف کلر»، توليدگر کشاورز، مشکل ضايعات داشت. مقدار انرژي حاصل از مجتمع بايوگاز او سالانه انرژياي معادل انرژي حاصل از ۱۸۰ هزار ليتر نفت توليد ميکند. تأسيسات او در مزرعهاش در «ماونهايم»، در جنوب ايالت بادن، روزانه ده تن ذرت، يک تن علف و چهار تن فضولات حيواني تخمير ميکند و از آنها گاز متان بدست ميآورد. كلر، از متان حاصل شده، سالانه دو ميليون کيلوات ساعت برق توليد ميکند؛ و بخواهد يا نه، حجم قابل توجهي گرما و حرارت ضايعات اين تشکيلات است.
کلر ميخواست به نحوي از دست اين ضايعات خلاص شود. اما اين کار، در روستاي کوچک او که ۱۰۰ خانوار بيشتر نداشت، چنان ساده نبود. کي اين همه گرما و حرارت لازم دارد حتي اگر مفت هم باشد؟
ماونهايم از «سينگن» چندان دور نيست، و سينگن موطن مجتمع کوچک انرژي خورشيدي است که ۲۰۰ سهامدار دارد که اغلبشان از همان دور و اطراف «ليک کنستانس» هستند. وقتي مجتمع از پيشنهاد ماونهايم آگاه شد از پذيرفتن چنين هديهاي خوشحالياش را پنهان نکرد. مهندسين محيط زيست در فکر فروختن اين گرما به اهالي ماونهايم بودند؛ به قيمتي پايينتر از قيمت نفت. گرما ميبايد مستقيم و با لوله به خانهها منتقل ميشد؛ از طريق خط انتقال گرما.
در تابستان گذشته، همه چيز روبهراه بود. مجتمع خورشيدي چهار کيلومتر خط لوله انتقال گرما در آبادياي با ۴۰۰ نفر جمعيت تو زمين خواباند. بيش از دو سوم ساکنين آبادي خانههاي خود را به اين شبکه وصل کردند، يعني حدود ۶۶ خانوار. گرما به نرخ ۷ دهم سنت بر کيلووات مستقيم وارد خانه شد. قيمت را براي بيست سال ثابت نوشتند و فقط ۵/۲ درصد نرخ تورم سالانه را به اين فرمول اضافه کردند.
شهردار آبادي همسايه، ايمندينگن، پروژه را دورانديشانه و يگانه برميشمارد و به ويژه از اين نظر که بهاي پرداختي با گرماي دريافتي از منطقه خارج نميشود و در صندوق همانجا باقي ميماند. مدير انستيتو محيط زيست و اقليم نيز معتقد است که نمونه ماونهايم «ثابت کرد که تأمين انرژي از طريق منابع انرژي تجديدشونده و در سطح محلي و بومي از نظر فني و اقتصادي کاملاً ممکن است».
تنها کارشناسان نيستند که اين عقيده را دارند. همزمان با گران شدن برق و نفت و گاز طبيعي و بلندتر شدن فرياد دانشمندان و طرفداران محيط زيست، هم اينک شمار فزونتري از جماعت تأمين انرژي را در دستان خود ميگيرند. آنان مواد اوليه محلي را تخمير میکنند يا ميسوزانند و گرمايش حاصله را در شبکههاي غيرمتمرکز محلي توزيع ميکنند.
جنبش محلي
«راي-برايتنباخ» در جنوب مرکزي منطقه «اودن والد»، نمونه خوبي است. بيش از ۱۵۰ صاحب خانه و ملک، از جمله اعضاي شوراي محلي، به پيوستن به شبکه گرمايش محلي رأي دادهاند. از سال ۲۰۰۸ به بعد، گرما وارد شبکه توزيع مدرني خواهد شد که سوختش چوب است. برنامهريزان حتي از علفهاي بلندي که در منطقه وجود دارد و داراي انرژي ارگانيک زيادي است براي استفاده به عنوان منبع تأمين گرما فکر کردهاند. با پيشبيني حجم بالاي تقاضا از هم اکنون در فکر کار گذاشتن بويلري براي روغن از تخم شلغم هستند. در اينجا نيز، مثل غالب آباديهاي بايوانرژي، سيستم توسط خود اهالي شکل و تکامل يافت. «ما دانش اجرايي لازم را داشتيم و به همين خاطر خودمان آستين بالا زديم».
البته هنوز امکان شکست پروژه وجود دارد؛ چون شروع موفقيتآميز وابسته به تقاضاي محلي است. اهالي رأي برايتنباخ فعلاً فقط براي دريافت گرما اسم نوشتهاند نه خريد برق. پس اميد زيادي به ايجاد درآمد مکفي نيست. رئيس هيئت مديره اين تشکيلات ميگويد: «ما چوب را به عنوان سوخت انتخاب کرديم چون به حد فراوان در منطقه وجود دارد». اما استفاده از چوب در مجتمعهاي کوچک از نظر فني مشکل است.
اهالي «اودن والد» نميخواهند اين مسائل دلسردشان كند. از حالا شروع به بازاريابي دانشي كردهاند كه در ۱۲ ماه گذشته بدست آوردهاند تا بدين وسيله، كار را براي ديگر روستاهاي طالب بايوانرژي سادهتر كنند.
شهروندان«يونده»، در ايالت ساكسوني سفلا، حدود شش سال پيش به استاندارد لازم دست يافتند، زماني كه دانشمندان دانشگاه «گوتينگن» در آن دور و اطراف از ۱۷۶ روستا پرسيد كه آيا علاقمندند شبكه خودكفاي غيرمتمركز انرژي داشته باشند يا نه. قبل از اينكه محققان محيط زيست، بالاخره، يونده با۷۷۵ نفر جمعيت را برگزينند، چهار آبادي اعلام آمادگي كرده بودند.
تحويل گرما در يونده در سپتامبر ۲۰۰۵ كليد خورد. هسته اصلي پروژه عبارت است از تأسيسات بايوانرژي كه محصولات موجود در محل مثل چاودار، غله، آفتاب گردان، ذرت و حتي كود مايع را از كشاورزان محلي گرفته و تخمير ميكند و با بدست آوردن گاز متان، در تأسيساتي كوچك، برق و گرما توليد مي كند. شبكه محلي توزيع گرما شامل ۱۴۲ خانوار است. يعني بيش از ۷۰ درصد اهالي يونده. شركت مجري طرح، شركتي است با ۲۰۰ سهامدار. براي تأمين چهار ميليون كيلووات ساعت برق براي سال اول برنامهريزي شده بود كه جايگزين مصرف بيش از ۳۰۰ هزار ليتر نفت شود. شركت خود را شايسته «افتخاري بزرگ» براي تحقق اين پروژه ميداند.
گسترش گرمايش ارگانيك
بسياري از اعضاي شبكه مصرف از سهامداران شركت هستند، يعني اينكه به طرز مؤثري ميتوانند قيمت تمام شده و فروش انرژي را كنترل كنند؛ و نتيجه: گرما ارزان تمام ميشود. قيمت را براساس نرخ پايه ۴۷ سنت آمريكايي براي هر ليتر نفت تنظيم ميكنند كه سبب صرفهجويي بيش از سي درصدي هزينهها براي اهالي يونده ميشود. البته بايد اضافه كرد كه علاوه بر اين نرخ، اهالي هركدام ۶۷۲ دلار شارژ سالانه نيز ميپردازند. با اين حال صرفهجوييهاي ديگر از جمله ناشي از اين حقيقت است كه خانهها مستقيماً به خط انتقال حرارت وصل هستند و هزينههايي مثل هزينه نگهداري و سرويس تجهيزات شخصي خانگي ندارند.
مورد يونده سرمشقي شده براي ديگر آباديها. به گفته مقامات مسئول گوتينگن، هشت آبادي ديگر نيز براي پيوستن به شبكه خودكفاي محلي اعلام آمادگي كردهاند. تا آخر امسال مطالعات توجيه اقتصادي براي اين آباديها به سرانجام ميرسد و احتمالاً از اواخر سال ۲۰۰۸ اينها نيز صاحب شبكه محلي خودكفا ميشوند.
«كلر» از گاوداري خود به تانكهاي تخمير خيره ميشود و شادمان است كه ضايعات حرارتي مجتمعاش اينك در شبكهها جاري است!
کلید واژه:
معماري سبز، بايو انرژي، آلمان
