جهت نماي خيابان‌ها!
جهت نماي خيابان‌ها!
مترجم:
جلال الدين بهروزي
امروزه تمام بناهايي كه طراحي و ساخته مي‌شوند، به طريقي، بايد موضوعات اكولوژيك و صرفه‌جويي در انرژي را مدنظر قرار دهند. به‌ويژه درساختمان‌هاي بزرگ و پروژه‌هاي شهري اين شرط سخت تر و الزامي‌تر مي‌شود. امروزه استفاده بي‌حساب و كتاب از شيشه و ماتريال ترانسپارانت، جواب معماري را نمي‌دهد. قيود زيست‌محيطي هم به دليل صرفه‌هاي اقتصادي و هم به دليل فشارهاي ناشي از آگاهي مردم به حقوق اكولوژيك خود، فاكتورهاي مهمي در طراحي معماري به‌شمار مي‌آيند. نمونه‌اي از اين هم‌آوايي را در طرح ساختمان بانك «تهاتر شمال آلمان» در هانوفر شاهديم.
«شهري بزرگ در فضاي سبز»- اين است ويژگي هانوفر از روزگاران قديم. امروزه هانوفر شهري است با نيم ميليون جمعيت، ۸۵۰ سال تاريخ و جشن‌هايي چون «ماكسمن» و «اكتبر فست». معماري شهر، تقريباً به تمامي، در طول جنگ دوم جهاني از بين رفت. بخشي از آن را شورمنداني بومي دوباره برپاداشتند، ولي البته نه دقيقاً در همان جاي قبلي. امروزه «شهربزرگ در فضاي سبز» تركيبي است از بناهاي‌هاي قديمي و امروزي، از مركز شهر پر زرق‌وبرق توريستي و مناطق ساكت و آرام مسكوني. درمرزميان اين دوبخش متضاد و ناهمگون شهري، بانك دولتي شمال آلمان به‌نام «نورددويچه لاندسبانك» با استيلي سوپر مدرن سر برمي‌كشد.
براي شركت مشاور بين‌المللي «بنيش آركيتكتن» عادي نيست كه در پروژه‌هاي بزرگ كار كند و راه حلي خنثي اتخاذ نمايد. به‌طور مثال، يكي ازپروژه‌هاي اخير اين شركت پايانه حمل‌ونقل مسكو است كه، به‌قول شريك شركت- ستفان بنيش- به سبك «خوش‌باوري نوين مسكويي» ساخته مي‌شود.
آنچه كه به پروژه «نورددويچه لاندسبانك» مربوط مي‌شود اين است كه معمار بايد ساختماني‌هاي -تك با مساحت ۷۸ هزار مترمربع بسازد به سبك «شهربزرگي درفضاي سبز». به همين خاطر، بنا بايد هم با بخش توريستي قديمي شهر هم‌خواني داشته‌باشد و هم با بخش مسكوني شخصي شهر. علاوه بر اين مغازه و رستوران‌هايي نيز بايد در ساختمان پيش‌بيني شود.
مسئله اصلي: ميدان بانك به‌عنوان ايده و مفهوم اصلي تعيين شده‌است. معماران پيشنهاد كردند كه دو ساختمان ساخته‌بشود كه با حياط مركزي به‌هم وصل شوند. از سمت خيابان بلوك شيشه‌اي زيبايي را مي‌رسيم كه در طبقه پايين آن يك فروشگاه بزرگ (مال) با مغازه‌ها و رستوران قراردارد. اين ساختمان بزرگ، ازديد دورتر، چون برج اسپيرالي شيشه‌اي ۵۵متري است كه آسمان را سوراخ مي‌كند و با هندسه نامنتظم خود جهشي است از نقشه معماري خود شهر.
در همين مرحله معماران توانستند ارتباط وسيع‌تري بين ساختمان و شهر برقرارنمايند. برج كه از اول به‌عنوان سايتي نوين در نظر بوده، درست مثل علامت و نشانه‌اي عظيم و گنده است كه با بال‌هاي گسترده و بي‌نظم خود مسير خيابان‌ها را نشان مي‌دهد.
تمام ساختمان نورگير است، كه پاسخي است به جنبه «سبز» پروژه. كارفرما تأكيد و توجه فراواني به موضوع اكولوژي دارد: مصرف انرژي، توليد گاز اكسيدكربن و غيره؛ به همين‌خاطر معمارها سامانه ويژه و يگانه تهويه پيشنهاد كرده‌اند. علاوه بر آن، تغييرجهت نور روز وسيستم بيروني سايه و آفتاب را كار كرده اند. در مجموع، بانك روشنايي‌اش را از نور خورشيد مي‌گيرد ولي هيچكس از تابش و انعكاس خورشيد در مزاحمت نيست.
احساس دلگشايي فضا از ديوارهاي شيشه‌اي است- اين‌ها همه‌جا هستند، به استثناي گذرگاه سبك بين «جعبه»هاي دفاتر! حتي تونلي كه برج را به مجموعه كناري وصل مي‌كند نيز تماماً از شيشه است. هندسه نامنتظم برج كمك مي‌كند كه به آن فضاي باز و سيالي داده شود، با پاركي واقعي از درختان قديمي با باغچه‌هايي از گل‌هاي زيبا و خاص در اطراف. معمارها، با حركت از سنت، آتمسفر هانوفري «شهري بزرگ در فضاي سبز» را بازسازي كرده‌اند و ساختمان بانك تهاتر شمال آلمان را تبديل به سايتي تازه و يگانه براي شهر كرده‌اند.
منابع:
روزنامه اعتماد ملی، شماره ۹۷، چهارشنبه ۱۰ خرداد ۱۳۸۵، صفحه معماری (ص )۸
کلید واژه:
شهر، خیابان، ساختمان سبز، آلمان، بانک
