مدرسه ای دست ساخت!
بنگلادش، رودراپور
مدرسه ای دست ساخت!
جلال‌‌الدین بهروزی
استعمار در معماري وقتی تبديل به هنجار رایج مي‌شود که «مصالح و تکنيک‌هاي سنتي به نفع واردات مصالح گران و گاه نامناسب براي صرفه‌جويي انرژي و در جهت منافع توليدکنندگان اقتصادهاي پيشرفته‌تر، کنار زده مي‌شود». اين مدرسه در بنگلادش با مصالح کاملاً بومي و سهل‌الوصول ساخته شده‌است: آجر، خاک رس، بوريا و حصير، بامبو و طناب. و البته ميخ فولادي. «اين پروژه زيبا و لذت‌بخش نشان مي‌دهد که هويت تازه و شاداب بومي را مي‌توان با استفاده از مصالح و تکنيک‌هاي کاملاً دسترس و دم‌دستي به‌دست آورد. اينجا، البته طنز موضوع این است که اين کار به دست اروپايي‌ها انجام شده!»
اين مدرسه با آجر، خاک رس، حصير، بامبو، طناب به اضافه تعدادي ميخ ساخته شده‌است. با استفاده از روش‌هاي بومي که ديوارها را با گل رس مي‌ساختند. اينجا، فونداسيون را با آجر ساخته‌اند که سکويي در برابر نفوذ رطوبت باشد و ديوارها را از گل و بوريا، که بوريا در آن نقش آرماتور را دارد. براي عمل آوردن ترکيب گل و بوريا از گاو و گاوميش براي هم‌زدن گل استفاده کردند. ديوارها را بصورت لايه‌به‌لايه ساختند. اول يک لايه با ارتفاع ۷۰ سانتيمتر ساختند و دو روز براي خشک‌شدن آن صبرکردند، سپس ۷۰ سانت بعدي و بعدي.
در سقف و کف، بامبو ماده اصلي است. به‌صورت ميله، صفحه شده يا بسته شده با فيلر ها براي کف‌سازي. لايه‌هاي بالايي ديوار با فريم‌هايي از بامبوها که با ميخ و در جاهايي هم با ريسمان‌هاي نايلوني چفت و بست شده‌اند ساخته شده. براي مهارکردن فريم‌ها و اتصالات از روش هاي رايج سنتي استفاده شده است.
معماري مبتکرانه، همراه با مصالح بومي استفاده شده در آن، هزاران بازديدکننده را به ديدن معماري‌اي مي‌کشاند که مهربان است و دلگشا و فرح‌بخش. خود معمارهاي طرح، آنا هرينگر و آيکه روسواگ، موضوع را چنين جمع مي‌کنند: «راحتي، دوام و سبکی، دانه‌هاي تسبيح طرح‌اند و «پايداري» کانسپت آن». اين تنها ساختمان دوطبقه در آن محله است. طراحان پروژه اميدوارند اصول به کار گرفته‌شده در اين طرح قابليت اتلاق به نمونه‌هاي بعدي را داشته‌باشد و گشايشي در سياست مسکن به وجود آورد. و شايد که زمين را از ظلم آپارتمان‌سازي رها کند. هيئت داوران جايزه آقاخان به اين باور رسيدند که اين پروژه حتي فراتر از آني رفته که خود طراحان فکر مي‌کردند، ضمن اينکه به معيارها و هنجارهاي معماري هم جواب داده‌است.
منابع:
روزنامه اعتماد ملی، شماره ۴۶۰، پنج‌شنبه ۲۲ شهریور ۱۳۸۶، صفحه معماری، ص ۷
کلید واژه:
معماری، مدرسه، آموزش،مصالح بومی، بنگلادش، آنا هرینگر
