جستارهای شهرسازی – شماره ۳۵
سخن روز/ محمدحسین جهانشاهی/ ۴
سلام سردبیر/ بهروز مرباغی/ ۶
کلام نخست
باغ ایرانی تمام نشده‌است!/ گفتگو با سیدمحمد بهشتی/ ۸
باغ‌ایرانی
خرد و باغ ایرانی/ محمدعلی مرادی/ ۱۴
بررسی پایداری اکولوژیک در معماری منظر/ آزاده شاهچراغی/ مریم حمیدپور/ ۱۸
چهارباغ: کهن الگوي باغ ايراني/ گلنار محبعلی/ ۲۶
معماری بهشت و معماری باغ ایرانی/ سیّد محمد مهدی میرممتاز/ اکرم السادات میرممتاز/ فاطمه قلی پور/ ۳۰
باغ ایرانی و معماری تمرکز حواس/ آزاده شاهچراغی/ ۳۸
جايگاه باغ ايراني در شهرهاي امروز/ جواد مهدی‌زاده/ ۴۴
باغ ایرانی به مثابه منظر پایدار/ هانیه فدایی تمیجانی/ ۵۲
در حاشیه ثبت جهانی باغ ایرانی/ ۵۶
نخستین پرونده زنجیره ایپ ثبت جهانی ایران/ محمد حسن طالبیان/۵۸
كتاب‌هايي درباره باغ ايراني/ الهام رحمت آبادي/ ۶۴
شهر و محله
از محله تا منطقه/ اسماعیل شیعه، یاسراسماعیلی/ ۷۰
بافت فرسوده
کاربرد چیدمان فضا در تحلیل ساختار فضایی بافت های فرسوده/ محمود جمشیدی / صفورا مختارزاده/ ۷۶
محلات فرسوده در ساختار فضایی شهر/ امید ریسمانچیان/ دکتر سایمون بل/ ۸۴
شهر و حرکت
درآمدی بر برنامه ریزی حمل‌و‌نقل و ترافیک شهری/ ابوذر سام دلیری/ كاوه زال‌نژاد/ ۸۸
نقد
برنامه‌گریزی درسیاست‌های مسکن ایران: مسکن مهر/ حیدرعباسی/ ۹۸
شهر و توسعه
نهاد توسعه محله/ علی‌اصغر تینافر/ ۱۰۴
ایران ما زیباست
غار کتله‌خور/ ۱۰۸
شهر دوستدار کودک
مهدکودک پرندگان مهاجر کجاست؟/ ۱۱۰
معرفی کتاب
توسعه يعني آزادي/ الهام رحمت آبادي/ ۱۱۱
نامه آشنا
نقدی از خسرو تابنده/ ۱۱۴
سخن روز
باغ ایرانی از پیوند درخت و آب در خاک حاصلخیز تداعی همان بهشت برین را میکند که وعده‌ی آن خاطر آدمیان صحرانشین را پر کرده‌بود. ولی قبل از آن نیز مگر در خاطر نیاکان ما آب پرستیدنی و درخت مقدس نبود. مگر در معابر میترا که هنوز رد‌ِ پای آن در «نیشابور» برجای مانده‌است آب را پرستش نمی‌کردند، مگر سرو باقی‌مانده در ابرقو که از سرو‌های باقی‌مانده بیش از هزاره در تاریخ این سرزمین است و مردم با بستن دخیل و آویزی از آن، طلب آرزوی دست‌نایافته‌ی خود را نمی‌کنند و آن را پاس نمی‌دارند…
سلام سردبیر
موضوع این شماره، باغِ ایرانی است. قصدِ ما این بود و هست که نگاه‌مان به باغِ ایرانی، تا حد ممکن، نوستالژیک و یا صرفاً تاریخی‌نگر نباشد، می‌خواستیم ترجمان امروزی باغ را بشناسیم و، مهم‌تر از همه، ترجمه باغِ ایرانی در فضاهای شهری‌ِ امروزمان را بسنجیم. در جریان تدارک نشریه، همزمانی برگزاری «جشنواره باغِ ایرانی» را شاهد شدیم که سبب شد کمی در انتشار نشریه تأمل کنیم و از باغ این جشنواره هم گل‌هایی را برای خوانندگان بچنینم. گزارش این جشنواره را در همین شماره داریم، آن هم از دیدِ ناظری که علاقمند به «پرسش‌ها» و علامت سئوال‌ها است نه پاسخ‌های تقریباً آماده.
باغ ایرانی تمام نشده‌است!
معمارها و شهرسازهای ما دچار نوعی ترس هستند، ترس از این‌که مبادا الگوهای محصول تجربه تاریخی دوباره وبال گردن ایشان بشود. یعنی انگار قسم خورده‌اند که چون در دوره مدرن به سر می‌برند، شرط لازمِ این دوره آن است که دوری کنند از گذشته. به همین خاطر، اغلب، براق می‌شوند (گارد می‌گیرند) که مبادا چیزی مطرح شود که مربوط به گذشته باشد. برای همین در برابر بحث هویت، بحث تاریخ و چیزهایی از این قبیل می‌خواهند یک دیوار بکشند. چرا؟ چون این ذهنیت را دارند که وقتی ما از تاریخ و هویت صحبت می‌کنیم، می‌خواهیم مخاطب را پرتاب کنیم به گذشته، و این پرتاب‌شدن امر دلپذیری نیست. همه دوست دارند پرتاب بشوند به آینده. نکته دیگر این است که اینان ذهنیتی دارند که انگار گذشته یک امر سپری‌شده است و اگر بخواهیم به امر سپری‌شده متوسل شویم نوعی واپس‌گرایی است…
خرد و باغ ايراني
باغ ايراني چه نسبتي با خرد ايراني مي‌تواند داشته باشد؟ بر حسب عادت و از نگاه شرق‌شناسان، خرد ايراني همواره بعدي عرفاني و ماورائي دارد؛ پس باغ ايراني كه برآمده از اين خرد است نيز، از اين نقطه نظر، يك پديده غير مادي و صرفا روحاني شمرده مي‌شود. اما واقعيت خرد و باغ ايراني يك ناكجا آباد نيست كه صرفا در عالم تخيل ماورائي تجلي يافته‌است، بلكه اين باغ حاصل تلاقي عمل و نظري است كه در بستر فرهنگي خاص كوشيده از ذخاير معنوي و مادي خود بهره جوید تا در پاسخ به يك ضرورت حياتي، طبيعت را نظم و سامان بخشد؛ و از اين طريق، توانسته پديده شگفتي را در بطن محيط كم‌آب پديد آورد. اين كوشش برآمده از خردي است كه تعادل بين عناصر مادي و معنوي را مي‌جويد و از اين رو، خرد و تخيل را مي‌خواهد باهم و در كنار هم داشته‌باشد. و درست بعكس تفسير عرفاني و كاملاً روحاني، به ابعاد فني و مادي اين باغ توجه خاص مي‌كند. از اين رو، بايد مؤلفه‌هاي اين خرد را يافت كه لوگوس و میتوس را با هم تركيب كرده‌است تا بتواند به اين مهم كه ساخت باغ ايراني است، نائل آيد.
بررسی پایداری اکولوژیک در معماری منظر
با توجه به آن که پایداری اکولوژیک یکی از مهم‌ترین وجوه مدل توسعه پایدار است، در این مقاله ، مفهوم آن در حیطه معماری منظر که در مقیاس میانی معماری و شهر رخ می‌نماید بررسی می‌شود و در راستای دستیابی به اهداف مورد نظر، راهبردهایی در دو مقیاس بزرگ (شهری) و مقیاس کوچک (سایت)، جهت گنجاندن بعد پایداری در معماری منظر مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
مطالعات اولیه این تحقیق نشان می‌دهد که معماری منظر اگر جایگاه خود را به صورت مناسب در بحث توسعه پایدار پیدا کند می‌تواند به عنوان یک رسانه عمل کرده و در جهت ترویج بحث پایداری در فرهنگ عمومی جامعه و آگاه ساختن مردم نسبت به مشکلات محیطی نقش آموزشی برعهده بگیرد. برای تکمیل مطالعات صورت گرفته ، نمونه های موردی در داخل و خارج از کشور بررسی شده که معرفی و تحلیل خواهند شد. نقاط ضعف و قوت تجربیات موجود نیز با روش مقایسه تطبیقی تبیین می‌شوند.
چهارباغ: کهن الگوي باغ ايراني
باغ ایرانی با شرایط محیط طبیعی و بستر شکل‌گیری خود سازگاری کامل دارد و آنچه باعث تداوم حیات آن در گذر زمان شده است، همین مهم است. شیب زمین، جهت قرارگیری باغ را مشخص میکند و محور اصلی در امتداد آن قرار می‌گیرد. به این ترتیب امکان دید از بالا به کل باغ و از پایین به محور وجود خواهد داشت. جریان آب با استفاده از قنوات و چاه‌ها به سطح کشیده می‌شود تا حضور آب موجب مطلوب‌تر شدن اقلیم خرد در محدوده باغ شود و نیز حضور آب و جوشش آن از میان حوض‌های پی‌درپی تصویر باغ را در خود منعکس کند و سرزندگی محیط را بیشتر کند. باغ ایرانی بهشت کوچکی است در دل بیابان.
معماری بهشت و معماری باغ ایرانی
پژوهش حاضر بر آن است که با دیدی معمارانه به تحلیل و ترجمه آیات شریفه قرآن کریم پرداخته و برای رسیدن به این مهم، ابتدا برخی از آیات شریفه ترجمه شده است و پس از بررسی کوتاه لغوی واژه‌های مرتبط با علم معماری، به بیان تفسیر آنها در معماری، پرداخته شده‌است. سپس با تدبری معمارانه، تطابق آیات بهشت افلاکی با معماری باغ‌های خاکی صورت پردازی شده و نحوه انعکاس این مفاهیم ذهنی به تجسدی عینی مورد مداقه قرار گرفته‌است. در پایان هر بخش نیز، ترجمه‌ای جدید از منظر معماری برای آنها در نظر گرفته شده‌است.
باغ ایرانی و معماری تمرکز حواس
پارادایم‌های پردیس کتابی است که سعی میکند در مورد باغ ایرانی و بازآفرینی باغ ایرانی برای زندگی امروز بحثی را مطرح بکند. با نگاه‌های مختلف باغ را بررسی کرده و یافته‌های مختلف را کنار هم گذاشته. و سعی شده به این سؤال جواب بدهد که چه آیتم‌هایی از آن را می‌شود امروز استفاده کرد. بخاطر همین موضوع سعی کرده به هرجا که باغ هست، سر بزند. کتاب به همه جا سرزده، چرا که باغ سراسر زندگی ایرانی را پر کرده‌است. در گذشته با حضور بیشتر و عیان‌تر و امروز شاید بیشتر ذهنیتش باقی مانده و کالبدش کمرنگ‌تر در زندگیمان حضور دارد…
جايگاه باغ ايراني در شهرهاي امروز
باغ ايراني اگرچه تاريخي كهن و چند هزار ساله دارد ولي پيشاهنگ باغ‌شهر در جهان محسوب مي‌شود و از جانمايهاي ارزنده و زندگيبخش برخوردار است كه در بحران شهرنشيني و شهرسازي امروز مي‌تواند يار و ياور ما در مسير دستيابي به توسعه پايدار و اعتلاي كيفيت زندگي شهري باشد. از سوي ديگر، باغ ايراني محصول دوران طولاني سلطه نظام فئودالي و سلطاني است كه نياز به بازانديشي و انطباق آن با تحولات دنياي كنوني دارد.
باغهاي ايراني را، از نظر كاركرد اجتماعي، مي‌توان به سه گروه اصلي يعني باغهاي حكومتي، باغهاي خصوصي و باغهاي عمومي تقسيم كرد. رويكرد اصلي در مسير احياي باغ ايراني پيوند آن با نيازهاي همگاني و اساسي جامعه امروزي است كه نياز به شناسايي عميق باغ ايراني و امكانات آن براي بهسازي شهرهاي كنوني دارد.
باغ ایرانی به مثابه منظر پایدار، بررسی ابعاد پایداری در باغ‌های ایرانی مناطق گرم و خشک
تاریخ گذشته این سرزمین حاکی از آن است که به پایداری به عنوان رویکردی اساسی در طراحی فضاهای سنتی و باغ ایرانی نگریسته شده‌است. آنچه که معماری سنتی ایرانی را پایدار ساخته توانایی پاسخ‌گویی به آن به کلیه مسایل پیچیده و نیاز‌های مختلف بشری در طول تاریخ بوده و این مهم بویژه در معماری سنتی منطقه گرم و خشک که سطح وسیعی از این سرزمین را در برگرفته‌است، خودنمایی میکند. از آن‌جا که نحوه حضور باغ ایرانی دارای ابعاد وسیع و گسترده‌ای است، پایداری را می‌توان از اصلی‌ترین مؤلفه‌ها در طراحی باغ ایرانی برشمرد. لیکن در روزگار معاصر، این الگوهای سنتی فرصت انطباق با شیوه‌های نوین در طراحی منظر را نیافته و در جدال نابرابر میان سنت و نوگرایی غم‌ناکانه رو به قهقرا رفته‌اند…
باغ ایرانی، نخستین پرونده زنجیره ای ثبت جهانی ایران
سی و پنجمین نشست کمیته میراث جهانی حاوی دست‌آوردی با اهمیت در ثبت میراث فرهنگی جهانی بود. در طول بررسی پرونده‌های میراث جهانی توسط ۲۱ نماینده کشورهای عضو کمیته میراث جهانی، که از ۲۹ خرداد ماه تا ۸ تیرماه ۱۳۹۰، در مقر یونسکو در پاریس برگزار شد، نخستین پرونده زنجیره‌ای کشورمان با عنوان باغ ایرانی به ثبت جهانی رسید. این پرونده بیانگر تجلیات عمیق فرهنگی، ارزش‌ها و اهمیت‌های منحصر به فرد مادی و معنوی باغ ایرانی در کل پهنه ایران می‌باشد. کسب پنج معیار از شش معیار مطرح‌شده در دستورالعمل کمیته میراث جهانی، حاکی از خلاقیت‌های بی نظیری است که ایرانیان در طول تاریخ به دلیل عشق به طبیعت، ارائه و توسعه دادهاند.
محتوای این ثبت فراگیر نه تنها به باغِ ایرانی در مرزهای فعلی ایران پرداخته، بلکه به فرهنگِ باغِ ایرانی در کشورهای دیگر اشاره دارد. باغ‌های متأثر از الگوی باغ ایرانی در اسپانیا، هندوستان و پاکستان گواهی روشن از اهمیت باغ ایرانی در سطح جهان دارد.
از آن جایی که باغ‌های اروپایی( ایتالیایی، فرانسوی و انگلیسی) و آسیایی (چین و ژاپن) در فهرست جهانی قرار داشتند، برای جهانیان بیشتر شناخته شده‌بود، با ورود این پرونده در فهرست آثار میراث جهانی، شناخت باغ ایرانی نیز به عنوان خلق با شکوه انسان در تعامل با طبیعت جایگاه ویژه‌ای در سطح جهانی پیدا کرده‌است. در این گزارش، مختصری از تاریخچه و توسعه باغ ایرانی، ارزش‌ها و اهمیت‌های مطرح در مقیاس جهانی با معیارهای پذیرفته‌شده و دلایل انتخاب باغ‌های نه‌گانه ثبت‌شده و هم‌چنین توصیه‌ها و آینده باغ ایرانی در پی می‌آید.
كتاب‌هايي درباره باغ ايراني
کتاب‌هاي معرفی‌‌شده دست‌آورد تلاش استادان و علاقه‌مندان در شاخه‌هاي متعدد دانش‌هاي مرتبط با باغ است كه سعي در ارائه نكات پرشمار و بديعي دارند كه برخي از آنها تاكنون پنهان مانده‌اند و در آينده شايد براساس پژوهش‌هايي اين‌چنين بيشتر آشكار شوند. اما آنچه مسلم است در آثاري از اين دست، هر بار منظري جديد در برابر مخاطبين ظاهر مي‌شود و به غناي كارهاي قبلي مي‌افزايد. از اين روي، اغلبِ كساني كه در شكل‌گيري اين كتاب‌ها نقش دارند مي‌دانند يا بر اين باورند كه كتاب باغ ايراني هنوز نگاشته نشده‌است و هنوز زواياي متعددي بر ما پوشيده‌است.
از منطقه تا محله (با نگاهی به تئوری قطب رشد نمونه مورد مطالعه منطقه آزاد انزلی)
ذات وجود هستي، در تمامي اركان، توأم با جنبش و حركت و تبديل از يك حالت به حالت ديگر است و وجوه مشترك تمامي اين تغييرات حركت به سوي تكامل به فراخور شرايط و موقعيت و مكان خاص آن پديده است. در مباحث شهرسازي تبديل يك محله و ناحيه به يك منطقه، اگر چه حركت از پايين به بالاست، با فوايد و زيانهاي خاص خود همراه است. از آنجايي كه شهرسازي يك مبحث بين رشتهاي بوده واژگان موجود در آن، نيزبه فراخور نوع كاربري آن، تعاريف متفاوتي دارند…
کاربرد چیدمان فضا در تحلیل ساختار فضایی بافت های فرسوده
احداث خیابان¬ها، به عنوان نخستین نمودهای شهرسازی جدید، به‌ویژه از سال ۱۳۰۰ که بافت¬های میانی شهرها شکل می¬گیرند، از جمله عوامل مهم از هم¬گسیختگی ساختار کالبدی- فضایی، دگرگونی یکپارچگی بافت¬ها و تغییر اساسی در پیکربندی فضایی شهرهای ایران شده است. با احداث خیابان¬ها، حاشیۀ آن¬ها نیز تغییر شکل داده و بناهای تازه‌ای ساخته می‌شود، اما قسمت درونی بافت‌ها، جهت اصلاح درونی و ایجاد ارتباط با ساختار کلان، کمتر دچار تغییر و تحول می‌شود. تخریب بافت قدیمی با ایجاد میدان‌هایی در مرکز شهرها و خیابان‌‌کشی‌های بی‌برنامه شروع می‌شود و در نتیجه ارتباط بین ساختار قدیم و جدید نادیده گرفته می‌شود. این امر نه تنها موجب زوال و نابودی تدریجی بافت‌های قدیم شد، بلکه بافت‌های جدیدی که نتوانستند در روند توسعه و گسترش شهر با کلیت ساختار شهر پیوند مناسب برقرار کنند نیز دچار فرسودگی تدریجی شدند…
محلات فرسوده در ساختار فضایی شهر
امروزه، با گسترش سریع شهر تهران و نابسامانی‌های به وجودآمده در شهر تهران، پتانسیل محلات فرسوده، که سطح زیادی از شهر را نیز به خود اختصاص دادهاند، بیش از پیش مورد بحث قرار گرفته‌است. در این راستا سازمان نوسازی شهر تهران طرح ویژه نوسازی را به عنوان یکی از طرح‌های راهبردی، در سال ۱۳۸۶ به تصویب رسانده‌است. این طرح عقیده دارد که نوسازی محلات فرسوده بدون در نظرگرفتن جایگاه آنها در سازمان فضایی شهر باعث فرسودگی بیشتر این محلات می‌شود. در این طرح، محلات فرسوده شهر تهران به درستی دچار خاصیت جداافتادگی فضایی‌‌اند. برای پاسخ به این سوال، جایگاه محلات فرسوده در ساختار فضایی شهر به روش چیدمان فضایی مورد مطالعه قرار گرفته‌است.
درآمدی بر برنامه ریزی حمل‌و‌نقل و ترافیک شهری
سال‌هاست كه شهرهاي كشور ما از وجود سيستم حمل‌و‌نقل و ترافيكي كارا و قابل قبول محروم مانده است. روزانه ميليون‌ها ساعت از اوقات مردم در مسيرهاي مختلف شهري در اثر تراكم‌هاي ناخواسته و خسته‌كننده وسائط نقليه موتوري تلف مي‌شود و تصادفات ناشي از ترافيك و حمل‌و‌نقل خسارت‌هاي فراواني ببار مي‌آورد. هواي شهرها و به‌طور كلي محيط زيست شهرها، در اثر افزايش سريع تعداد وسائط نقليه موتوري و استفاده زياد و بي‌رويه از آنها به حد غيرقابل قبولي از آلودگي رسيده است. سيستم حمل‌و‌نقل شهري و بين شهري، كه نقش بسيار مهم و تعيين‌كننده‌اي در امور اقتصادي- اجتماعي و فرهنگي مردم و جامعه دارد، بدون برنامه‌ريزي‌هاي اصولي و لازم به حال خود رها شده است و در كمتر شهري از شهرهاي ايران مطالعات جدي و قابل قبولي در اين رابطه به‌عمل آمده است.
بنابراین با توجه به حساسيت و پيچيدگي سيستم حمل‌و‌نقل شهري و اثرات متقابل اين سيستم با ساير عوامل شهري لزوم يك برنامه‌ريزي جامع متكي به روش‌هاي علمي و مناسب و در عين حال ديناميك در بخش حمل‌و‌نقل و ترافيك را ايجاب مي‌نمايد.
برنامه‌گریزی در سیاست‌های مسکن ایران: مسکن مهر
تأمین مسکن گروه‌های کم‌درآمد یکی از مسایل اساسی دربرنامه‌ریزی‌های کشورهای درحال توسعه می‌باشد. دراصول۳۱ و۴۳ قانون اساسی «داشتن مسکن متناسب با نیاز، حق هرخانواده ایرانی» دانسته شده‌است. در این زمینه، اولویت به اقشار محروم وکارگران داده شده‌است. هریک از دولت‌ها سیاست‌ها و راهبردهایی را در این زمینه ارائه دادهاند؛ سیاست‌هایی همچون واگذاری رایگان زمین دولتی، فروش متری مسکن، واگذاری مسکن به صورت اجاره به‌شرط تملیک، حمایت از انبوه‌سازان، حمایت از مسکن اجاره‌ای، واگذاری حق بهره‌برداری از زمین و. . . هریک از این سیاست‌ها بدون ارزیابی و آسیب‌شناسی آگاهانه، با تغییردولت‌ها به دست فراموشی سپرده‌شده و سیاست‌های دیگری جایگزین آنها می‌شوند. سیاست واگذاری حق بهره‌برداری از زمین در قالب مسکن مهر در دولت نهم مطرح شده که بزرگ‌ترين طرح ملي مسكن است و توجه به نتایج و پيامدهاي آن در جامعه حرفه‌اي ضرورت دارد. دلیل اتخاذ سیاست مسکن مهر توجه دولت نهم بر نقش تعيين‌كننده قيمت زمين در قيمت مسكن و اقدام براي حذف اين متغير، كنترل قيمت مسكن از اين طريق و تسهيل دسترسي اقشار آسيب‌پذير به مسكن مناسب بوده‌است. در این راستا مجموعه‌اي از مسایل اصلي نادیده گرفته شده و در صورت عدم توجه، موفقیت این سیاست با موانع بزرگی مواجه خواهدشد.
نهاد توسعه محلی
پذيرفته‌ايم که از برنامه‌ريزي‌هاي متمرکز و با حضور کم‌رنگ مردم به تدريج به سمت ايجاد نهاد توسعه محلي در حال حرکت هستيم. در اين دوره گذار پاره‌اي از رفتارهاي گذشته، منعکس در رفتارهاي فعلي ما است، به اصطلاح خط قرمزاش کشيده شده‌است. بنابراين بايد مراقب رسوخ انديشه‌هاي واپس‌گرايانه در نهاد توسعه محلي باشيم. چندي است که طليعه برپا نمودن چنين نهادهايي پديدار شده و جامعه در حال نهادسازي در زمينه‌هاي گوناگون است و برپا کردن اين نهاد را نيز ضروري تشخيص داده‌است. از اين رو در عهده متخصصان امور است که راه عملي کردن و شکل صحيح دادن به آن را بيابند.
تبيين و تشريح نهاد توسعه محلي براي ساکنان و شاغلان، بي‌ترديد کاري است فرهنگي و شکل‌گيري آن و به ويژه پايدارکردن آن بستر مناسب خودش را مي‌‌طلبد و اين روند با نگاه ساندويچي و فست‌فودي رايج، مطلقاً سر سازگاري ندارد و اصلاً با سراسيمگي به انجام نمي‌رسد. ما نيازمند شناخت هر چه دقيق‌تر قواعد حاکم بر رفتار ساکنان و شاغلان محله هستيم و به تعبيري مي‌توان گفت به اندازه نفس کشيده به آن وابسته‌ايم. شناخت اين قواعد و به ويژه شناخت شبکه‌هاي اجتماعي محله ما را در رسيدن به نکات قابل اتکا، ياري بسيار خواهد کرد.
مهدکودک پرندگان مهاجر کجاست؟
ارومیه شهری مرزی در شمال غرب ایران است و با سه کشور عراق، ترکیه و آذربایجان مرز مشترک دارد. زندان ارومیه در کنار شهر قرار دارد و شامل بند زنان و مردان است. بخش مربوط به نوجوانان پسر (کانون اصلاح و تربیت) هم بزودی افتتاح می‌شود.
بند زنان در زندان ارومیه بعضی اوقات میزبان کودکانی است که به همراه مادران زندانی خود در این زندان روزگار می‌گذرانند. این کودکان بی‌گناه که همگی کمتر از شش سال دارند، به دلیل این‌که کسی را در خارج از زندان برای نگهداری از آنها ندارند، لذا بالاجبار هرچند جداگانه، همه آنها در داخل بند و همراه مادرشان هستند. صبح‌ها روی تخت مادر، از خواب بیدار می‌شوند و منتظر می‌مانند تا صبحانه بند توزیع شود، و بر همین منوال تا شب بر اساس برنامه زندان روزهایی خسته‌کننده و اغلب توام با دعوا، مرافعه و کتک‌کاری سپری می‌کنند.
غار کتله‌خور
قدمت غار شاید به سی میلیون سال برسد. وجه تسمیه نامش هم چندان روشن نیست. برخی محققین «کتله» را شامل مرور زمان شدهِ «کتل» به معنی تپه ماهور می‌دانند و خور را با ریشه اوستایی به معنی خورشید. کتله خور یعنی بلندای خورشید. بعضی دیگر کتله را ترکیبی از «کت»ِ ترکی و «له» می‌دانند و خور همان خورشید کتله خور یعنی روستا و آبادی بدونِ خورشید…
توسعه يعني آزادي
كتاب «توسعه يعني آزادي» با در نظر گرفتن همه رويكردهاي پيشين در زمينه توسعه، مفهومي تازه از توسعه به دست مي‌دهد. تعريفي كه گسترش مفهوم آزادي و توانمندي‌هاي انساني در آن نقش محوري دارد. و اين توانمندي‌هاي انسان بايد محور برخورد با محروميت ها باشد. مفهوم توانمندي دستاورد ارزشمندي است كه انسان هنگامي كه از زندگي احساس رضايت و اقناع مي‌كند و مجموعه‌اي از حداقل توانمندي‌ها را در اختيار دارد رخ مي‌دهد. البته به نظر مي‌رسد كه فرصت بهره مندي از فرصت‌هاي جديد براي توانمند شدن، در گرو آمادگي‌هاي اجتماعي بخش‌هاي متفاوت جامعه است.
